بررسی عناصر غذایی و مواد آلی موجود در رسوبات معلق رودخانه پسیخان

فسفر، نیتروژن و مواد آلی از جمله عناصر مهم در خاک و ضروری برای رشد گیاه می باشد و همچنین از عوامل مهم در آلودگی آب رودخانه ها و مغذی شدن منابع آب به شمار می آید. بنابراین آگاهی از میزان تغییرات و نحوه انتقال عناصر غذایی توسط آب های سطحی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. در این پژوهش به منظور بررسی برخی عناصر غذایی و مواد آلی موجود در رسوبات معلق، رودخانه پسیخان و سرشاخه های اصلی آن به عنوان پرآب ترین رود ورودی به تالاب انزلی مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور پس از بررسی نقشه ها و پیمایش صحرایی، محدوده حوضه ها با دستگاه gps و نرم افزار gis مشخص گردید. سپس با استفاده از مدل رقومی ارتفاع (dem) و نرم افزار gis، نقشه توپوگرافی تهیه شد. نقشه پوشش گیاهی و کاربری اراضی نیز با استفاده از تصاویر ماهواره ای و نرم افزار erdas و gis تهیه گردید. نمونه برداری از آب رودخانه پسیخان و دو سرشاخه اصلی آن به طور ماهانه در طول یک سال انجام گردید و همچنین در رخدادهای سیلابی نیز به فواصل زمانی هر دو ساعت یک بار در طول روز به وسیله بطری دو لیتری و با روش انتگراسیون عمقی انجام شد. در آزمایشگاه مقدار هدایت الکتریکی، ph، مواد جامد کل، محلول و معلق، فسفر کل، فسفر محلول، فسفر چسبیده به ذرات، نیتروژن کل، کل نیتروژن محلول و نیتروژن ذره ای، به همراه مواد آلی رسوبات معلق اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده نشان داد که تلفات عناصر غذایی ارتباط زمانی و مکانی پیچیده ای با رواناب دارد و عواملی همچون شدت رواناب، دفعات وقوع، رخدادهای فصلی، شدت و مدت بارندگی، مدیریت اراضی و فعالیت ها و دخالت های انسانی بر روی خروج آن ها از اراضی تاثیر می گذارد. بالاترین میزان هدررفت نیتروژن کل در فصل زمستان و به صورت محلول می باشد، ولی در مورد فسفر و مواد آلی بیش ترین هدررفت در فصل پاییز رخ داد. بیش ترین هدررفت فسفر به صورت چسبیده به ذرات بود. در نقطه پایین دست رودخانه، نسبت به سرشاخه ها، مقدار هدررفت عناصر غذایی و مواد آلی بیش تر بود، اما به طور کلی بیش ترین مقدار هدررفت مواد غذایی و مواد آلی خاک در طی وقایع سیلابی و از طریق فرسایش خاک صورت می گیرد. همچنین در طی شرایط سیلابی، میزان هدررفت مواد آلی و عناصر غذایی، تغییر پذیر بود.